قئیتاران

بیلیرسیزدا بو سؤز نه دئمك دیر . آما بعضی زامانلار گؤرورسن بیر ناتاراز آدام هم شیشی یاندیریر ، همده كابابی . آللاه سیزین ده اؤلنلرینیزه رحمت ائله سین . منیم بابام ( بؤیوك ددم ) دئیردی كی هوشسوز آدامین عاغلینی گره ك آتاسان ایت قاباغینا . آمما بعضی هوشسوزلارین عاغلینا هئچ ایت ده صاحاب چیخماز ! بیلمیرم هاردان باشلاییم . آنجاق قدیمدن دئییبلر دردی گره ك بیلن آداما دئیه سن . بونا گؤره ده من سؤزلریمی سیزلره دئمك ایسته ییرم .

جانیم سیزه دئسین ، منیم یازدیغیم بو یازی هم شیشین ، همده كابابین یانماغینی گؤستریر . منیم اوشاقلیق یولداشیم شوكورعلی نی بیلمیرم تانیر سیز یا یوخ . گده نین خیردالیغیندان عاغیلسیزلیغی و كوتولوگو هامی یا آیدین ایدی منیم رحمتلیك بابام دئیردی : اوغول گئت ائله سی ایله دولان ، اوندان بیر شی ده اؤیره نه سن باری . بو عاغیلسیز شوكورعلی نی بوراخ . سونرالار باخدیم بابام دوز دئییردی . شوكورعلی عاغیلسیزدان دا اون – اون بئش آددیم اویانادیر . عاغیلسیزین بوینوزو اولماز كی ! ائله اونون گؤردوگو ایشلر ، هر زادی ایثبات ائدیر .

بو اوغلان اون بئش – اون آلتی یاشی وارایدی ، بیردن – بیره یومورتاسی ترسه دوشموش تویوق كیمی ایشلرینی قاریشدیریب ، بوتون یئرلرینی ، اوزوملوكلرینی ، باغ – باغاتینی – زادی بوراخیب گئتدی تهرانا ! دئیه سن تهراندا تؤكوبلر . بو درد چوخ درین بیر درد دیر . بئله لیكله جاوانلاریمیز الیمیزدن آلینیر . هر كس بیراز الینه پول دوشر – دوشمز قالماق و یا ایشله مك اوچون قاچیر تهرانا – زادا . آخی دردلیسی بورادیر كی ، بونلارین چوخو تهرانا گلدیكده ، ائولنیب اورادا فارسلاشیب قالیرلار .

آذربایجان ، آتا – بابا یئر یوردلاری و دیل و فرهنگ ، آنجاق هر شی یاددان چیخیر . یازیق اوشاقلاری دا بیلمیرلر هانسی دیلده دانیشسینلار . آنا دیلده یوخسا آتا دیلده ! بیزیم بو شوكورعلی ده تهرانا كؤچندن چوخ سونرالارا كیمی اوندان خبر چیخمادی . قیریلمیش تومان باغی كیمی بللی دئییلدی هاردادیر . بیر – ایكی ایلدن سونرا ، آغانین ائولنیب اهل – عیاللی اولدوغوندان خبرلندیك ! جانیزا آند اولسون آلدیغی خانیمی سونرالار گؤردوم نه یه اوخشاییردی . بئله گؤزه ل ایدی ، ماشا الله اولسون آفریقا شانپانزه لرینه چكیل اویانا دئمه میشدی !! آخی جالیب بوراسیدیر كی من اونو گؤرمه میشدن قاباق ، شوكورعلی اؤزو منه بیر مكتوب یازماقلا بو ائولنمگینه گؤره باشینا گلمیشلرینی منه ایضاح وئرمیشدی . جانیم سیزه دئسین من اؤزوم فارسجانی آز باشاردیغیم یئرده ، اونون یازدیقلارینی گؤردوكده اوره گیم یاندی ! لاپ شیشی یاندیرمیشدیر . دئین یوخدور گده ، سن مجبورسان گئدیب فارس قیزی آلاسان و بو سایاق دانیشیب ، یازاسان ؟ یازماغین بوجورسه ، دانیشماغین نه جور اولمالیدیر ؟ یازیقلار اولسون اوشاقلارین حالینا .

نه باشیزی آغریدیم . اونون نامه سینی من بورادا گئتیرمیشم . اوخویون :

بنام خدا

توانا بود هر چه دانا بود
ز دانیش دل پیر بورنا بود

سلام مشهدی قئیتران ، چه جور هستی ؟ كیفت ساز است ؟ هیچ نیستی ؟ ما را نمی بینی خوشحالی ها ! خدا بگذارد تو دوست من هستی . من كه تو را خیلی می خواهم . خدا به پدرم رحمت كند . او همیشه می گفت كه قئیتران پسر محكمی است ، ولی تو به من می گفتی كه از قئیتران هیچ چیز در نمی آید . حالا من به تهران آمدم . اول كه آمدم گفتم خدایا ! ببینی كی از این بدبختی تمام می شویم . ولی مرا به جیبت نگذار . تو همیشه به من می گفتی بی عقل . همیشه مرا می پیچاندی . روستایی ها هم به من می پیچیدند . خیلی جان می اندازم تا من به ده بیایم . خدا به رویم نگاه كند تا من به ده برگردم . خیلی به یادم افتاده است . اما خانه فلك دوخته شود . نمی توانم بیایم . آخی تهران خیلی بزرگ است . اینجا سگ صاحبش را نمی شناسد . ولی اگر بیایم چشم هر كس مرا بر نمی دارد. بچه های یتیم مانده هم خیلی می خواهند بیایند . آخی زنم فارس است و با بچه هایم فارسی می گویم . زنم خیلی قشنگ است . انشاالله می آورم می بینی . به حوری بكش آنطرف نگفته است !!!؟

من اینرا خیلی می خواستم . اما پدرش نمی داد . برادرش سر كوچه سوزن زن است . من عاشق شده بودم و به بیابانها افتاده بودم . بعد پدرش راضی شد اما برادرش آمد و به تمام كارها آفتافا برداشت . یك روز هم با او دعوا كردیم . او یخه من را گرفت و گفت می دهم پدرت را می سورانند . من هم عصبانی شدم و گفتم چرا به سر نمی افتی ؟ تمیز حرف بزن . دراز حرف می زنی ها ! قدت را به زمین فرو كنم . زیاد حرف زدیم بعد دیدم كه به بار گذاشتم . دیگر تمام كردیم . چه سرت را بدرد آورم . بالاخره من دختر را دوانیدم و بعد او را خریدم . شب به خانه شان رفتم . بوی بدی می آمد . انگار كفش در آورده بودی . دیدم در خانه آدم نیست و او تنهاست . او را برداشتم و دویدیم . خیلی خوب شد . مثل اینكه به گربه دمپایی چسبید . بیرون آمدیم . لامذهب ماشین نیفتاد . هر روز ماشینها به چشم فرو می رفتند اما در آنزمان نمی دانستم چه بر سرشان سنگ افتاده بود . دیدم كارم خیس است . بالاخره یك ماشین افتاد سوار شدیم . وسط راه افتادیم دوباره منتظر شدیم ماشین بیفتد . خلاصه یك ماشین افتاد و سوار شدیم و سر خیابان خودمان افتادیم . زن اولها خوب بود . میان ما خیلی ساز بود ولی بعد میان ما را بهم زدند . الان به من آفتاب می دهد نور نمی دهد . بالاخره از دست برادرش تمام شدیم . از طرف زن و بچه ها برای شما سلام است . انشاالله كه آییم و با هم می بینیم . خداحافظ .

بئلنجی آدام توركلرین ده آبیرینی آپاریر . بودا اونون یازدیغی نامه سیدیر ! بو نامه نی سیزه ده گؤسترمكدن قصدیم توهین ائتمك دئییل ، بلكه بو درین دردی آچیقلاماق ایسته دیم .بو هوشسوز اؤز دیلینده یازیب ، اوخوساایدی ، آبیریمیزی دا آپارسایدی ، باری اؤز ایچیمیزده آپارایدی ، اؤزگه لرین ایچینده یوخ . تویوق گلدی قاز یئریشینی یئرییه ، جرجه نك اولدو . آخی وضع جور اولسا ، بئله بیر اداملار تهرانا گئدرلرمی ؟ آذربایجاندا ایقتیصادی دوروم یاخشی اولسا ، تهراندا و آیری یدرلرده هئچ كیمسه پیس ایشلره یوخ ، بلكی هامی اؤز یوردوندا گؤزه ل – گؤزه ل ایشلره مشغول اولار .

گؤردونوز شوكورعلی نئجه شیشی یاندیردی ؟ فارس دیلی نین فرهنگیستانی بیلسه بئله آدام وار ، اونون گؤزونو چیخاردار . هله جانیم سیزه دئسین ، شوكورعلی نین اوشاقلاری ایندی بریوموش و آنا دیللرینی ( فارسجانی ) یاخشیجا دانیشیرلار . آللاها شوكور اولسون . بیز كی پاخیل دئییلیك . آنجاق سؤز بوردادیر كی ، شوكور علی اؤز نسلی نین دیلینی – یاخشی دئسك نسلی نین اؤزونو – چئویریب . آتا – بابادان قالمیش یئر – یوردلاری و آناسیندان اؤیره ندیگی دیلی بوراخمیشدیر . هئچ من شوكورعلی نین عاغلینی ایت قاباقینادا اتمارام ! منیم د ه ده م دئییر ، بالام ، آدامی تانی یان یئرده قورد یئسین . آنجاق درد بیر اولسا چكمگه نه وار ؟ منیم دوستلاریمین بیر چوخو عاغیلسیز چیخدیلار . بلكه ده مینم شانسیمداندیر . شوكورعلی شیشی یاندیردیغی كیمی ، دوستلاریمدان بیریسیده كابابی یاندیریب دیر . او دا قولام حئیدردیر . كندده بیله سینه آت حئیدر دئییریك . ائوی تیكیلمه میش آت كیمی گوجلو ایدی . اودا اون – اون بئش ایل بوندان قاباق ، خیدمتیندن سویونمامیش حاج سالمانین قیزی سلیمه خانیملا ائولندی . یازیق رخشنده ( ایرخشنده بیزیم عیالین آدی دیر هئی ) هر گون دئییردی كی بو سلیمه نین بیر آز آزلیغی واردیر . هئی اوز – گؤزونو بزه ییب ، عجیب – غریب دانیشیر . گؤزه للیكده ده كی مین بیر عئیبی واردیر . آما منجه چؤلمك دیغیرلانیب ، دوواغینی تاپیب ! آخی سلیمه تؤره لی – باشلی اولسایدی آت حئیدره وئرمزدیلر كی !!

نه باشینیزی آغریدیم . بیر نئچه ایل كندده قالاندان سونرا كؤچوب شهره گئتدی . بو عاغیلسیزدان دا بیر نئچه ایل خبر چیخمادی . سونرالار گؤردوك آرواد – اوشاغینی ییغیب تؤكدو كنده . آغا گلمیشدی دولانماغا و فارسجا دانیشماقلا هامی یا پوز وئرمك ایسته ییردی !!!! آی كؤپك اوغلو .

دئیرلر قورباغا قینیندان چیخدی ، قینینی بینمه دی . ایندی ایسه قولام حئیدر گؤزه ل توركجه نی بوراخیب گؤیچك و آی بنیز سلیمه خانیملا بیرلیكده یازیق اوشاقلارلا فارسجا دانیشیرلار . كندین ساده آداملاری دا ، « شهر دن كنده قوناق گلیب » – دئیه ، اونلاری گؤیدن گلمیش كیمی سانیب پروانه كیمی باشلارینا دولانیرلار . سلیمه خانیملا قولام حئیدرین ده ماشالله اولسون هئچ لهجه لری یوخ ایدی ! یازیق اوشاقلار دا كنده قوناق گلمیشكن ، كند اوشاقلاری ایله توركجه – سینیق – سالخاق توركجه – دانیشیقلارینا ، قولاق آسیب باشیمی توولاییردیم .

هامی سیندان بؤیوك اولان ملیكا خانیم دئییردی كی :

» منیم بابام هر گون صبح گئدیرسر كارا . مامان دا ائوده مشغول دوخت و دوز و پخت و پز اولور . یادا كی همسا یه ی بغلی نین ائولرینه گئدیر . بابام بعد از ظهر گلیر و بعد از پنج ساعت استراحت دن سونرا ، عصری همگی گئدیریخ پاركا . كلی گشت و گذاردان سونرا گلیریخ ائوه و … «

اوندان بیراز كیچیك اولان اوغلان آغا اشكان دا دئییردی كی : « یادش بخیر ، تابستاندا ، اواخر شهریور ماهدا كه گلمیشدیخ روستایا ، گئتدیخ عمو قربونون ( منظورو مشه قوربانعلی دیر ) باغینا . آنقدر درخت میوه وارایدی . آخ نگو . درخت سیب ، درخت انار ، درخت گلابی ، گیلاس ، موز ، هندوانه ، خیار و … انواع سبزیجات . آنقدر یئدیخ تا سیر اولدوخ . تمام اعضا خانواده دور سفره جمع اولدوخ . بیردن گؤردوخ صدای واق واق سگ گلیر . همسایه عمو قربونون گربه سینی بیردنه سگ دنبال ائلیردی . سگ چوخ وحشتناك و خشمگین ایدی . چوخ بزرگ ایدی و ترسناك ایدی . من واقعا وحشت زده اولدوم . بیچاره گربه از ترس بیزه طرف گلدی . مامانی ترس توتموشدی . من ده از ترس لنگه كفشی ووردوم سگین باشینا اما از شانس بد لنگه كفش بجای سگ مامانین باشینا برخورد ائله دی . ای وای ! مامانین باشیندان خون گلدی .

انگاری آسمان باشیما خراب اولدی . مامان سوزناك گریه ائیلردی . بعد سگ بیزدن دور اولدو . مامانین حالی رفته رفته وخیم اولوردی . آخی كلی خون گئتمیشدی . مامانی آپاردیق دكترا . دكتر دئدی كه مامان دچار فراموشی اولوبدی و بیهوش اولوبدی – مامانین هاواقت هوشو وارایدی كی – !!؟ بعد از بهوش آمدن اونا سرم وصل ائله دیلر . سونرا گلدیخ ائوه . زن عمو تنوردا نان پخت ائلیردی . نان تازه ! مامانین تعادلی بهم یئدی . نزدیك ایدی توشسون تنوره – كاش دوشه یدی – بیزلری بخاطر گئتیرمیردی . زن عمو بیزه شیر گاو و ماست گوسفند وئردی چوخ خوشمزه ایدی … »

بودا كابابین یانماسی . دئین یوخدور آخی قارداش سنین اؤزونون دیلین یوخدورمو ؟ اوشاقلارین نه گوناهی وار ؟ باشیزی آغریتدیم . منی باغیشلایین . سؤزو اوزونا چكدیم . آنجاق بونلاردا بیر طرفدن آبیریمیزی آپارماقدادیرلار . شیشیمیز بیر طرفده ، كابابیمیزدا بیر طرفده یانیر ، اؤزوموزده كی آیری طرفده یانیریق !

ایندی كی دیلیمیزین یازیب اوخوماسینا ایمكان یوخدور ، ایندی كی بیزیم شهرلریمیزده ایقتیصادی وضعیتی هئچ دوز دئییل ، من سیزلردن ایستگیم بودور كی هر زاماندا ، هر حالدا و هر یئرده اولسانیز : نه شیشی یاندیرین ، نه ده كابابی

 قایناق